Het elektronisch stabiliteitsprogramma (ESP) is een computergestuurde veiligheidstechnologie die in de meeste moderne auto's aanwezig is. Het is ontworpen om de stabiliteit van een auto te verbeteren door tractieverlies te detecteren en te beperken, en zo te voorkomen dat de banden ongecontroleerd slippen. Wanneer het stabiliteitscontroleprogramma een verlies van controle over het stuurwiel detecteert, worden automatisch individuele remmen geactiveerd om het voertuig te helpen sturen in de door de bestuurder gewenste richting.
Waar komt het ESP systeem vandaan?
Het ESP-systeem waarmee de meeste moderne auto's zijn uitgerust, wordt vervaardigd door Bosch. Van 1987 tot 1992 ontwikkelden Mercedes-Benz en Bosch samen een systeem met de naam Elektronisches Stabilitätsprogramm ("Elektronisch Stabiliteitsprogramma", handelsmerk ESP) om zijdelingse slip te controleren. Autofabrikanten stemmen de standaardinstellingen af op de rijeigenschappen en sportieve kwaliteiten van hun specifieke auto. Het Elektronisch Stabiliteits Programma (ESP) en het Elektronisch Stabiliteits Controle Systeem (ESC) zijn in alle opzichten hetzelfde, het is alleen een andere naam. Alternatieve stabiliteitscontrolesystemen van andere merken zijn bijvoorbeeld "DSC" (Aston Martin, BMW & Jaguar), "MSP" (Maserati) en "PSM" (Porsche).
ESP is van groot belang voor de veiligheid. Statistieken in Groot-Brittannië hebben aangetoond dat ESP de kans dat bestuurders betrokken raken bij een dodelijk ongeval met 25% kan verminderen. Evenzo blijkt uit studies in Zweden dat de kans op dodelijke ongevallen bij slecht weer tot 32% lager is wanneer de auto met ESP is uitgerust. Het verschil over het behouden van controle in een noodsituatie is werkelijk zo groot als tussen dag en nacht. Daarom heeft de Europese Unie in 2014 verplicht gesteld dat alle productieauto's met ESP zijn uitgerust.
Hoe werkt ESP?
ESP werkt samen met het antiblokkeerremsysteem (ABS) en het tractiecontrolesysteem (TCS). ABS is uiteraard bedoeld om de tractie te behouden en het sturen tijdens hard remmen mogelijk te maken door blokkering te voorkomen, terwijl TCS de aandrijfwielen van een auto assisteert om de tractie te behouden tijdens het accelereren. Eenvoudiger gezegd: ABS zorgt ervoor dat de wielen niet doordraaien tijdens het remmen en TCS zorgt ervoor dat de wielen niet doordraaien tijdens het optrekken. Het ESP werkt hoofdzakelijk via het ABS, maar vertrouwt ook op het TCS om subtiele verschillen tussen de bedienings input van de bestuurder en de werkelijke reactie van de auto te detecteren.
Het doel van ESP is de hoek van het stuurwiel ten opzichte van de werkelijke rijrichting voortdurend te controleren; daarbij worden de individuele wielsnelheid, de gierhoek en de stuurhoek 25 keer per seconde gemeten. Op die manier helpt ESP fouten van de bestuurder te compenseren die anders de zijdelingse dynamiek zouden beïnvloeden; terwijl ABS en tractiecontrolesystemen hetzelfde doen voor de longitudinale dynamiek. Als de auto zijdelingse tractie verliest en de voor- of achterkant zijwaarts begint uit te breken, reageert het ESP door de oorzaak van de slip weg te nemen, het vermogen zo nodig te reduceren en indien nodig individuele remmen te bedienen om de auto te helpen de stuurhoek te volgen.
Bij onderstuur remt het ESP het binnenste achterwiel af om de auto meer te laten draaien, terwijl het ESP bij overstuur het buitenste voorwiel afremt om een beter draaipunt te creëren en zo de achterkant van de auto weer onder controle te krijgen. Afhankelijk van het voertuig kan ESP nog andere functies omvatten om de veiligheid en de controle verder te ondersteunen zoals elektronische remkrachtverdeling (EBD) en noodrembekrachtiging (EBA).
Hoe herken je ESP?
ESP functioneert op ieder wegdek en reageert op slippen en corrigeert dit veel sneller en effectiever dan de typische menselijke bestuurder, vaak zelfs voordat de bestuurder zich bewust is van een dreigend verlies van controle over de auto. Om te voorkomen dat bestuurders overmoedig worden waarschuwen ESP-systemen de bestuurder met een ESP-lampje en/of een waarschuwingstoon wanneer ze ingrijpen, zodat de bestuurder zich ervan bewust is dat de grenzen van de bestuurbaarheid van het voertuig zijn bereikt. Dit kan worden geïnterpreteerd als een waarschuwing om met meer finesse te rijden en/of meer aandacht te besteden aan het gripniveau (het spreekt voor zich dat het ESP sneller in werking treedt bij het rijden in extreme omstandigheden zoals modder, ijs of sneeuw).
Als het ESP/ESC-waarschuwingslampje (meestal een symbool van een auto met slippende lijnen erachter) constant brandt, betekent dit dat het systeem niet werkt. Dit kan een storing zijn, of het systeem werd uitgeschakeld. Omdat stabiliteitscontrole onverenigbaar kan zijn met erg sportief rijden, hebben veel sportievere modellen een overbruggingscontrole waarmee het systeem gedeeltelijk of volledig kan worden uitgeschakeld. Bij eenvoudige systemen kunnen alle functies met één knop worden uitgeschakeld, terwijl meer gecompliceerde systemen een schakelaar met meerdere standen kunnen hebben of zelfs nooit volledig kunnen worden uitgeschakeld. Standaard is het ESP altijd ingeschakeld en staat het klaar om de bestuurder te helpen telkens als de motor wordt gestart. Indien het ESP-waarschuwingslampje blijft branden, zelfs na een herstart en een afkoelingsperiode is er waarschijnlijk sprake van een technisch defect.
Tot slot
Het Elektronisch Stabiliteits Programma is een prachtig instrument dat de kans op een ongeval aanzienlijk vermindert wanneer de banden van de auto op ongecontroleerde wijze slippen. In een ideale wereld zou elke automobilist zo vroeg mogelijk een anti slipcursus volgen. Helaas is de eerste slippartij van de meeste mensen een ervaring op de weg zelf- een onvoorziene en potentieel rampzalige gebeurtenis waarvoor ze niet voldoende zijn geoefend.
Als je op een veilige manier wilt testen hoe een auto reageert met en zonder de ondersteuning van het ESP systeem, schrijf je dan zeker in op een anti slipcursus. Vergeet niet dat hoe geavanceerd de actieve veiligheidssystemen ook zijn, elke auto onderworpen blijft aan de wetten van de fysica en dat ESP alleen kan reageren als de auto goed onderhouden wordt: remmen, vering en vooral de autobanden moeten in uitstekende staat verkeren!