Bij het autorijden komen veel verschillende termen kijken. Twee verschillende situaties die ontzettend veel te maken hebben met grip zijn onderstuur en overstuur. Beide vormen van gripverlies kunnen zorgen voor vervelende situaties. Voor coureurs betekent het verlies van kostbare seconden, voor de gemiddelde automobilist betekent het vaak een auto die nauwelijks te controleren is. Hoewel zowel onderstuur als overstuur vooral voorkomen bij hogere snelheden, kunnen zij ook optreden bij lagere snelheden. In dat geval is er meestal sprake van een menselijke fout, zoals te abrupt remmen of terugschakelen.
Wat is onderstuur nou eigenlijk en wat kun je hiertegen doen? Wat is overstuur en wat kun je het beste doen wanneer je in een situatie belandt waarin je overstuur in de auto hebt?
Wat is overstuur precies?
Bij overstuur verliezen de voorwielen van de auto hun grip op het wegdek bij het ingaan van een bocht. De achterkant van de auto glijdt dan weg en je verliest de controle over het stuur. In dit geval is er nagenoeg altijd sprake van overstuur. Dit kan gebeuren door te veel gas geven bij het insturen van een bocht, maar ook bij te ver terugschakelen kun je in een situatie met overstuur terecht komen. De voorwielen kunnen de kracht van de motor dan niet meer verwerken waarna de achterkant in feite probeert de voorkant van de auto in te halen.
Wat moet je doen bij overstuur?
Bij overstuur stuur je rustig en beheerst in de tegenovergestelde richting zodat de voorbanden meer grip krijgen op het wegdek. Gooi het stuur echter nooit helemaal om. Zou je wel ineens weer grip krijgen, dan sta je ineens haaks op de weg en wanneer de auto nog snelheid heeft, zorgt dit altijd voor ongelukken.
Een andere manier om overstuur tegen te gaan, is het gaspedaal iets omhoog te laten komen, zodat de auto weer bestuurbaar wordt. Laat het gaspedaal nooit ineens helemaal los; dit zorgt er alleen maar voor dat je opnieuw in de slip raakt.
Wat is onderstuur dan?
Bij onderstuur gaat het ook om gripverlies door de voorwielen, maar gebeurt het tegenovergestelde. Het is niet de achterkant van de auto die problemen geeft, het is de voorzijde van de auto waar problemen zijn. Onderstuur is de oorzaak van veel problemen op de openbare weg, omdat dit ervoor zorgt dat de auto onbestuurbaar wordt en nagenoeg altijd in de berm belandt.
Rijd je rechtdoor en wil je links afslaan, maar merk je bij het insturen van de bocht dat de voorbanden geen grip hebben en je auto gewoon rechtdoor rijdt? Dan is er sprake van onderstuur. Onderstuur heeft twee oorzaken die bijna altijd hetzelfde zijn, namelijk remmen tijdens het nemen van een bocht of een bocht inrijden met een te hoge snelheid.
Wat kun je doen bij onderstuur?
Bij onderstuur is het vooral belangrijk om gas terug te nemen en vooral niet te remmen. Door de snelheid te verlagen, bestaat de kans dat je op tijd weer grip krijgt op de voorbanden. Corrigeren op de stuurbeweging heeft vaak geen enkel nut totdat er weer grip is; wanneer je geen grip op de voorbanden hebt, heeft een nieuwe stuurbeweging namelijk geen enkel nut.
Zorg er bij onderstuur wél altijd voor dat je weet in welke richting je stuurt. Wanneer je weet in welke richting je banden staan, weet je namelijk ook welke kant je oprijdt op het moment dat je uit de slip komt.
Zijn er manieren om het risico op onderstuur en overstuur te verkleinen?
Ja, en eigenlijk is het redelijk simpel wanneer je er rustig over nadenkt. Zowel onderstuur als overstuur hebben te maken met het verliezen van grip van de banden op het wegdek. Dit gebeurt sneller bij oudere, versleten banden en banden die niet op spanning zijn.
Heb jij goede banden met een goed profiel én de juiste bandenspanning, dan is de kans op onderstuur en overstuur vele malen kleiner dan wanneer je met slechte of matige banden rijdt. Ook heeft de leeftijd van de band te maken met de grip. Een autoband die vijf jaar of ouder is, is harder dan een nieuwere band en zal minder grip bieden in uitdagende omstandigheden.
De juiste banden in het juiste seizoen
Overstuur en onderstuur zien we veel vaker terug in de herfst en winter. Nat wegdek, sneeuw op straat of zelfs ijs; het zorgt ervoor dat de banden simpelweg sneller hun grip verliezen. Ook is onzeker rijgedrag vanuit de automobilist een reden voor een verhoogd risico. Kom je aanrijden met hoge snelheid en zie je ineens water, sneeuw of ijs in de bocht en rem je krachtig tijdens het insturen of schakel je abrupt terug, dan zorg je in feite zelf voor onderstuur of overstuur.
De goede banden zijn dus niet genoeg. Het is ook goed om je rijstijl aan te passen naar de omstandigheden. Wil je het helemaal goed doen, zorg er dan voor dat je de juiste banden onder de auto hebt in elk seizoen. Winterbanden onder de auto in de winter is een prima manier om het risico op onderstuur, overstuur en andere vormen van slippen te voorkomen. Zomerbanden en vierseizoenenbanden bieden simpelweg niet de grip die je wilt hebben om onder- en overstuur te voorkomen.
Helpen mijn ADAS-systemen tegen onderstuur en overstuur?
Tegenwoordig vallen we nogal graag terug op onze rijhulpsystemen. Prima, maar bij onderstuur en overstuur doen ABS, ASR en de vele andere ADAS-afkortingen niets. Het enige rijhulpsysteem dat je zou kunnen helpen, is de ESP. Helaas ben je in veel hogere mate afhankelijk van de banden en het wegdek; de ESP kan slechts in beperkte mate (vooral bij lagere snelheden) ingrijpen. Daarom is het verstandig om zelf je rijstijl aan te passen, te kiezen voor goede banden en goede inschattingen te maken tijdens het bochtenwerk!