We genieten allemaal als we op pad gaan met de auto, wanneer we kunnen natuurlijk. Heerlijk door bos en land, op bezoek bij familie of vrienden. De reis kan net zo leuk zijn als de bestemming! Maar heb je al eens stilgestaan bij de ongeziene krachten die samenkomen om dit mogelijk te maken? De kracht die direct invloed heeft op de voertuigprestaties, die je het voertuig laat sturen, controleren, accelereren en stoppen? Deze kracht luistert naar de naam “de Grip”. Het klinkt misschien eenvoudig, maar er komt meer bij kijken dan je denkt. Bandengrip is het resultaat van een combinatie van drie factoren: het loopvlak van de banden, de wrijving tussen het wegdek en de band en de neerwaartse belasting van de band.
Het loopvlak van de band
Slechts een klein deel van de band maakt daadwerkelijk contact met het wegdek. Dit wordt het loopvlak genoemd. Het loopvlak biedt een beperkte mate van grip, die verdeeld wordt tussen voorwaartse grip en zijdelingse grip. Voorwaartse grip is van toepassing bij accelereren of remmen en zijdelingse grip gedurende sturen. Het belangrijkste om in gedachten te houden is dat als alle beschikbare grip in de ene richting wordt gebruikt, bijvoorbeeld voorwaarts, er geen beschikbare grip is voor de andere, dat wil zeggen zijdelings. Dus het is verstandig om acties die veel grip vereisen afzonderlijk uit te voeren. Dit betekent dat wanneer je accelereert of remt, je zo weinig mogelijk, of helemaal niet, moet sturen. Als je moet draaien, rem dan eerst in een rechte lijn en laat de rem los voordat je de auto de bocht in stuurt. Hierdoor vermindert de grip op de banden en krijgt de je een 'gripbuffer' die kan worden gebruikt in noodsituaties. Professionele chauffeurs rijden meestal op de limiet en combineren remmen en sturen. Ze moeten deze krachten goed in evenwicht houden, want een kleine misrekening kan ervoor zorgen dat ze de controle kwijtraken. Rem en stuur zo soepel als mogelijk.
Wrijving tussen wegdek en de band
De hoeveelheid wrijving tussen de band en het oppervlak waarop wordt gereden, is afhankelijk van het materiaal waarvan de band gemaakt is en van het wegdek. Beton, grind, modder en asfalt bieden allemaal verschillende niveaus van grip. Bovendien moet de band zich goed gedragen in de regen en in verschillende temperaturen. Om aan al deze vereisten te voldoen, werken ingenieurs vaak jarenlang aan de ontwikkeling van nieuwe materialen en loopvlakpatronen die het beste compromis tussen deze tegenstrijdige vereisten bieden. In werkelijkheid is er natuurlijk geen ideale universele band die onder alle omstandigheden goed zal presteren. Daarom functioneert een zomerband, ontworpen voor een hogere temperatuur, niet goed bij lagere temperaturen, terwijl een all-season band zijn kenmerken behoudt. Om dezelfde reden zijn de argumentaties van fabrikanten om winterbanden te gebruiken niet ongegrond. Het is gewoon onmogelijk om een band te maken die werkt bij een dergelijk breed temperatuurbereik (van + 60°C tot -20°C). De temperatuur waarbij zomerbanden hun grip beginnen te verliezen is ongeveer 7°C. De grip van winterbanden is dan beter omdat winterbanden zijn ontworpen om aan de weg te kleven als het echt koud is.
De neerwaartse belasting op de band
Neerwaartse belasting is de belasting die daadwerkelijk optreedt op het contactvlak van de band. Hoe meer gewicht er op de band drukt, des te intensiever is het contact met de weg en des te beter de grip. Dit wil niet zeggen dat je de kofferbak vol met betonblokken moet gooien. Je auto moet ook nog optrekken, remmen en draaien. Het extra gewicht is hier een nadeel. Bovendien moet je rekening houden met het draagvermogen van de band. Het draagvermogen is de maximale belasting of het maximale gewicht dat een rijdende band met de hoogste toegestane snelheid kan dragen wanneer deze op de juiste manier is opgepompt.
Deze beoordeling (of draagvermogenindex) is van toepassing op alleen die ene, individuele band - en niet op alle vier de banden. Normaal gesproken moet een ieder van de vier banden een identiek draagvermogen hebben. Bijvoorbeeld: een belastingsindex van 71 is gelijk aan 345 kilogram; dat is het maximale draagvermogen van die band, waarmee het totale gewicht van de auto nooit meer dan 345*4= 1.380 kg mag bedragen. Hoe hoger de belastingsindex (of loadindex) hoe steviger de wangen van de band en dus hoe stabieler de auto, maar een te hoog draagvermogen gaat ten kosten van het comfort en het brandstofverbruik. Een band gebruiken met een te laag draagvermogen is gevaarlijk, en daarom ook verboden. De meeste laadindexen voor personenauto's variëren van 71 tot 120.
Hoe verbeter je grip?
Een eenvoudige maar effectieve manier om de grip te maximaliseren is door soepel te rijden. De manier waarop je schakelt, accelereert, remt en stuurt, kan de grip vergroten of verkleinen. Maar er zijn specifieke dingen die je kunt doen om de grip te maximaliseren.
Zo kun je de aerodynamica van je auto aanpassen door spoilers. Deze verhogen de neerwaartse druk naarmate de snelheid toeneemt. Maar gezien de snelheidslimiet in Nederland zullen spoilers vooral 'esthetisch' zijn. Het belangrijkste punt voor grip zijn de banden en die moet je dan ook regelmatig controleren. Controleer het loopvlak en de zijwand op slijtage en vervang je banden zodra nodig. Verschillende weersomstandigheden of terreinen hebben andere banden nodig die betere grip leveren.
Tot slot: van grip naar slip
Er zijn grenzen aan de grip van zelfs de beste banden, en het is niet moeilijk om van grip naar slip af te glijden. Wanneer je banden hun grip op het wegdek verliezen, gaat de tractie verloren en slipt de auto. Meestal met een gierend geluid dat veroorzaakt wordt door de wrijving die de band laat trillen en vervormen. Wanneer de voorbanden slippen, heeft de auto de neiging om rechtdoor te gaan. Dit is de meest voorkomende slip bij voorwielaangedreven auto’s. De oplossing is eenvoudig: zodra je remt, herstelt de auto zich en heeft het stuur weer volledige controle. Als de achterbanden grip verliezen en de auto “breekt uit” dan moet je het gas loslaten en in de glijbaan sturen. Je hebt snelle reflexen nodig en moet soepel en heel snel draaien om te voorkomen dat je zijwaarts of zelfs achteruit belandt.
Hoe dan ook is een slip behoorlijk eng. Probeer kalm te blijven, maak soepel de gas- en stuuraanpassingen en je zult er ongedeerd uitkomen. Het voorkomen van een slip is natuurlijk veel beter dan proberen je eruit te draaien. Oefen soepele rij- en bochttechnieken en je hoeft je geen zorgen te maken over slippen.